Acne
Acne is een huidaandoening die relatief veel voorkomt, met name onder de jonge mensen. Toch komt acne ook geregeld voor bij volwassenen (1). Er bestaan diverse vormen van acne. De meest voorkomende vorm van acne is de acne vulgaris (gewone acne, ook wel jeugdpuistjes). Dit komt voor bij 85% van de mensen tussen de 12 en 24 jaar. Na de tienerjaren neemt dit af naar 5% (1,2). Binnen de huidtherapie praktijk valt het mij als behandelaar echter op dat er steeds vaker mannen en vrouwen boven de 21 jaar hulp zoeken bij hun acne, of dat de acne zelfs pas na deze leeftijd is ontstaan.
Basiskennis
Om te begrijpen wat acne is, is het handig om wat basiskennis te hebben.
In de huid zitten talgklieren die uitkomen in haarzakjes. De functie van talgklieren is het aanmaken van talg om o.a. de huid soepel te houden en te beschermen tegen uitdroging (3). De talgklieren zijn het grootst op het gelaat, borst en rug (1,2). Dit zijn vaak de gangbare locaties waar acne kan ontstaan.
Naast het soepel houden van de huid is talg ook verantwoordelijk samen met zweet en bacteriën voor het vormen van onze zuurmantel. Als deze in balans is, is deze meestal wat zuur met ongeveer een PH- waarde van 5,5. Dit heeft als functie om de huid te beschermen tegen schadelijke bacteriën die infecties kunnen veroorzaken (1,2).
Er zijn enkele bacteriën die meestal standaard op ieder mensenhuid aanwezig zijn maar normaliter geen schade veroorzaken. Een voorbeeld van zo’n bacterie is bijvoorbeeld het propionibacterium acnes. Je kunt ze vinden in haarzakjes en poriën. Ze staan op de wacht om micro- organismen uit te schakelen die niet de huid mogen binnendringen. De bacterie leeft graag in een zuurstofarme omgeving en smult van talg. (4)
De huid bestaat uit 3 lagen, de opperhuid, lederhuid en onderhuids bindweefsel. Onderin de opperhuid worden steeds nieuwe levende hoorncellen geboren. Deze schuiven steeds verder omhoog. Onderweg omhoog drogen deze huidcellen uit, sterven en verschrompelen ze en vormen uiteindelijk de buitenste dode huidlaag. Uiteindelijk is het de bedoeling dat deze huidcellen ook weer afschilferen zodat wij deze kwijtraken en plaats maken voor nieuwe huidcellen. Dit proces duurt gemiddeld 28 dagen (3).
Wat is acne?
Vanaf de puberteit begint er een bepaalde hormonale activiteit plaats te vinden. Daarom begint acne meestal vanaf de puberteit op te spelen. Het is niet zo dat wanneer je acne hebt, er ook automatisch meer van een bepaald hormoon in je bloed aanwezig is (tenzij er sprake is van een hormonale disbalans door onderliggende factoren). De huid en talgklieren reageren bij acne anders op deze hormonen waardoor er acne ontstaat. We hebben het hierbij over de androgene hormonen (1,2).
Talgklieren produceren overmatig veel talg bij acne (1,2). Vaak verwart men een acnehuid ook vrij snel met een “vette” huid. Echter, Tijdens anamnese en huidscan blijkt al snel dat er veelvuldig sprake is van een droge/vochtarme huid. Een verhoogde talgproductie wil dus niet zeggen dat de huid ook vet moet zijn. Een echt vette huid komt overigens vrij weinig voor. Het overgrote deel van de populatie in Nederland heeft een vochtarme huid. Daarnaast kan een vette huid ook voorkomen zonder acne. Bij een droge/vochtarme huid is de huidbariere verstoord. Dit kan enige invloed hebben op de acne omdat er ter compensatie nog meer talg wordt aangemaakt.
Er wordt al lang vanuit gegaan dat de bacterie P. acnes (zie bovenstaand) een rol speelt bij acne. De bacterie zou smullen van al dat talg in de follikels, vermeerderen zich en veroorzaken op den duur een irritatie (1,2).
Bij acne is er vaak ook sprake van een sterkere verhoorning. Hierbij is de bovenste dode huidlaag verdikt omdat er te lang dode huidcellen blijven liggen die al hadden moeten afschilferen. Hierdoor ontstaat er vrij snel een verstopping. Talg kan niet goed weg en zo wordt er een verstopping veroorzaakt. Dit uit zich in een verstopte porie (1,2). Wanneer de talgproductie verhoogd is en er irritatie is door de p.acnes kunnen er ontstekingsmediatoren bij komen wat zich uit in puistjes of heftigere (onderhuidse) ontstekingen (5).
Bestaat er een relatie met voeding?
Momenteel vertonen de wetenschappelijke inzichten nog niet heel veel duidelijkheid over de rol van voeding en acne. Er lijkt een verband te zijn met een overmatige inname van (koemelk)zuivel en de consumptie van producten met een hoog glycemische index (De Groot
& Toonstra, 2012; NVDV, 2010). Er wordt daarnaast ook gesproken over dat het hebben van een gezond of niet gezond darm- microbioom een rol kan spelen. Zo zouden ook dergelijke voedselallergieën of intoleranties invloed kunnen hebben op de acne. Echter is er meer onderzoek nodig om dergelijke verbanden hard te kunnen maken.
Als huidtherapeut hecht ik veel waarde aan de wetenschap om een serieus behandelplan op te kunnen stellen. Echter sluit ik als behandelaar ook niet uit dat dergelijke voedselconsumptie een rol kan spelen omdat ik in de praktijk wel positieve resultaten heb gezien bij de aanpassing van een voedingspatroon. Het onderwerp voeding maak ik dan ook wel bespreekbaar binnen de intake en zo nodig wordt het geïntegreerd binnen de behandelplan. In grote lijnen is overal waar ”te” voor staat voor niemand goed. Ditzelfde geld voor een eenzijdig voedingspatroon.
Waarom acne behandelen?
Acne kan ingrijpende psychosociale gevolgen hebben. Dit heeft ermee te maken dat het vaak voorkomt op het gezicht waar het zichtbaar is. Ook heeft het te maken met het feit dat het om jonge personen betreft die zich in een cruciale levensfase bevinden waarin uiterlijk een grote rol speelt. Het loopt sterk uiteen hoeveel last iemand heeft van zijn/haar acne (1).
Afhankelijk van de ernst kan de acne blijvende verlittekening veroorzaken aan de huid. In dat geval is het verstandig om de acne te behandelen zodat deze schade kan worden beperkt.
Hoe wordt acne behandeld?
Bij TOP Huid- en Oedeemtherapie wordt er een uitgebreid intake- gesprek uitgevoerd waar een behandelplan uit voortkomt, rekening houdend met de persoonlijke behoeften van de cliënt. Tijdens de intake wordt er een huidscan gemaakt zodat de status van de huid goed in kaart kan worden gebracht. Zo kan het proces van verbetering goed worden geëvalueerd. Ook wordt er aandacht besteed aan goede educatie, zodat de cliënt goed begrijpt wat acne is en hoe dit optimaal behandeld kan worden. Het behandelplan is afhankelijk van de ernst van de acne. Deze kan ook bijgesteld worden in de loop der tijd. In bepaalde gevallen is er een samenwerking nodig met diverse disciplines. Denk aan de huisarts, dermatoloog, voedingsdeskundige of ander specialist.
Bij een acnebehandeling door de huidtherapeut zal de huid optimaal worden gereinigd en iedere verstopte porie en ontsteking zal worden geledigd. Bij voorkeur wordt er daarnaast een chemische peeling aangebracht om de huid te exfoliëren, talgproductie te reduceren, celvernieuwing te stimuleren en eventueel pigmentatie te verminderen.
Belangrijk is te beseffen dat acne (zie bovenstaand) een combinatie is van factoren en dat de behandeling gericht is op 1 of meerdere van deze factoren. Soms is het even zoeken naar de beste behandelcombi (producten en behandeling) maar vaak is deze zo gevonden. Het is echter wel een samenwerking tussen de cliënt en de behandelaar. De eerste stap naar een verbetering is namelijk een goede dagelijkse thuisverzorgingsregime. Dit bepaald voor 80% het behandelresultaat. Dan kan de behandeling nog zo goed zijn, als de basis niet goed is dan is het water naar de zee dragen.
Is de acne succesvol verminderd? Ook restanten van de acne zoals littekens en verkleuringen kunnen worden verbeterd d.m.v. een diepere huidvernieuwende peeling of medische microneedling (NIEUW, meer info volgt spoedig!)
Bronnen
1. Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV). (2010). Richtlijn: Acneïforme Dermatosen. Utrecht: NVDV
2. De Groot, A.C., Toonstra, J. (2012). Dermatologie voor huidtherapeuten. Den Haag: Boom Lemma.
3. Smitt J., van Everdingen J., Starink T., van der Horst H. (2014) 1 Bouw en functie van de huid. In: Dermatovenereologie voor de eerste lijn. Bohn Stafleu van Loghum, Houten. https://doi.org/10.1007/978-90-368-0451-6_1
4. Perry A.L., Lambert P.A. (2005). Biomedical sciences, school of Life and Health Sciences. Under the microscope propionibacterium acnes. Aston University, Birmingham
5. Nederlands Huisartsen Genootschap. (2017). Standaard Acne. Utrecht: NHG.